Het Kompas

April 2018

Het team evalueert de ateliers rondom carnaval, die op de vernieuwende manier ontworpen en aangeboden werden. Het bleek dat het best afhankelijk was van de leerkracht in welke mate het lukte en het een succes was. Het inzetten van ouders bleek lastig als de ouders niet zelf de inhoud van de workshops konden verzinnen. Al met als was het voor een deel van het team best belastend geweest.

Aan het einde van deze bijeenkomst wordt medegedeeld dat het traject Hoe dan geen doorgang gaat vinden. De focus wordt verlegd naar ‘de basis’ (rekenen- en taalonderwijs). De directeur heeft met alle afzonderlijke leerkrachten gesprekken gevoerd, en onvoldoende draagvlak gevoeld. De rijdende trein komt abrupt tot stilstand.

Trefpunt Heusden wordt wel betrokken bij het (opnieuw) vormgeven van cultuureducatie.

Januari 2018

De kunstenaars betrokken bij de holding Monique Siegers en Ton Lammers hebben een sessie met de leerkrachten om de thematiek voor de ateliers rondom carnaval te verkennen. Hoe kun je kinderen met het thema (“laat je emoji gaan”) aan de gang laten gaan zonder dat je vooraf bedacht hebt wat het product gaat worden? Hoe komt het eigenaarschap (vanuit verwondering) bij de leerlingen? Anderhalf uur blijkt best kort om dit goed te verkennen.

December 2017

We hebben een “Hold the holding” bijeenkomst. De holding was een groep betrokken mensen bij Het Kompas, met een vlam van binnen om het onderwijs anders in te richten. De holding bestond uit twee leerkrachten, twee ouders, iemand van de BSO, de IBer, de directeur, de coördinator van de Bosbessenschool vanuit Scala, de natuurdeskundige vanuit Scala, twee kunstenaars en Trefpunt Heusden. Er zaten op nadrukkelijke wens van de voormalige directeur Gerrit-Jan Boomaars maar twee leerkrachten in, om het team niet op voorhand teveel te belasten op. Dat is een heldere keuze, maar vraagt zorgvuldigheid in de overdracht.

De nieuwe directeur Kees Hamers geeft aan op een rijdende trein gestapt te zijn, met veel processen om te managen.

Er worden diverse manieren afgesproken om de holding ter ondersteuning van de directeur en het team te laten zijn, en wat de eerste praktische stappen in de praktijk zullen zijn. Marieke, die een coördinerende rol heeft in Hoe dan en aanverwant de Bosbessenschool, zal na deze bijeenkomst 4 maanden niet aanwezig zijn.

De ateliers, zoals deze altijd plaatsvinden, zullen de proeftuin worden voor de nieuwe aanpak.

Oktober 2017

Gerrit-Jan Boomaars ging in september 2017 met pensioen en droeg het stokje over aan Kees Hamers. Het eerste voortgangsgesprek over Hoe dan vond plaats met Bosbessencoördinator Marieke Habraken, Kees Hamers en Trefpunt Heusden.

Onder leiding van Pieter Mols is er een scholingsmiddag voor het team, waarbij de eerste voorzichtige stap gezet wordt om het gedachtegoed zoals dat in het traject Hoe dan gevormd is, te delen. Er wordt gekeken hoe het kindbeeld is van de teamleden, wat waardevol en betekenisvol onderwijs zou moeten zijn. Hoe betrekken we de omgeving? Wanneer zijn leerlingen intrinsiek gemotiveerd? Wat past er bij onderwijs in deze eeuw? En vooral: wat vraagt dat van ons als leerkrachten.

Aan het einde van de bijeenkomst wordt besproken hoe we een eerste kleine stap in deze richting kunnen zetten.

Laatste schoolweek 2016-2017

In de tuin van Monique hebben we HOE DAN? gevierd. Met champagne en – uiteraard – bosbessentaart is er geproost op het succes en op de holding. We hebben echt een gezamenlijk gevoel over de ontwikkeling van kinderen en gezamenlijke handvatten gekregen om dit vorm te geven.

– wordt natuurlijk vervolgd! –

Dag 6

Dag 5 heb ik helaas grotendeel gemist. Deze dag is deels besteed aan het ontwerpen van HOE DAN activiteiten die kunnen plaatsvinden op de Zomermarkt. De Zomermarkt wordt door de lokale activiteitencommissie georganiseerd. Bedrijven kunnen zich presenteren. De locatie is het schoolplein van Het Kompas, dus ideaal om dit evenement ook als proeftuin te gebruiken voor Hoe Dan? – activteiten! Er komt een Hip voor nop – activiteit. Het hergebruiken van oude kleding tot nieuw en hip, inclusief modeshow. Een fors aantal kinderen uit de bovenbouw gaat TED-talks houden: korte pitches waarin zij vertellen over hun passie, of wat hen drijft. Inhoud is nog uiterst geheim, maar dat het goed wordt staat vast! Verder wordt op een ludieke manier het dorp bevraagd op hun passies, hobby’s, kijk op het onderwijs en wat een ieder kunnen betekenen voor het onderwijs.

Op dag 6 viel alles samen. Uit alle verhalen uit de praktijk, wat er al aan moois gebeurd is of in de pen zit, was een heldere samenhang te filteren. Met dank aan Pieter Mols, die dit traject begeleid. Alle harten staan daadwerkelijk dezelfde kant op. Ieder kan zijn eigen talent inzetten. We hebben er veel van geleerd! Pieter grinnikt als we hier over napraten. Marieke en ik waren niet de enige die emotioneel werden van wat hier ontstaan is. “Dat is oogsten” zegt Pieter droog.

Geoogst hebben we. Op naar het meenemen van het team komend jaar. Ik heb er ontzettend veel zin in.

– wordt natuurlijk vervolgd! –

Op dag 4 zijn we te gast bij scouting Garcia Moreno in Nieuwkuijk. Gesitueerd bijna naast Het Kompas, is deze scouting een florerende vereniging met de zo typische scoutinguitstraling.

We bespreken hoe de ontworpen lessen in groep 4 en 7 zijn verlopen. Het werken in de volgorde verbazen, onderzoeken, samenvoegen (voorlopig antwoord) en presenteren (delen/ toetsen) werkt. Er zijn prachtige opbrengsten: er is in beide groepen niet één kind dat niet gemotiveerd aan het werk is! Groep 4 heeft als thema BALANS. Kunst, circus en yoga worden met elkaar verweven. Groep 7 bijt zich in het onderwerp AFVAL en voelt zich verantwoordelijk om de hele school bewust te laten worden van het probleem van teveel afval.

Vandaag worden de thema’s verder uitgewerkt. Doel is een overdraagbaar concept te maken van deze aanpak, en de circle of value (de partners om de school heen) te betrekken. Dit laatste is een uitdaging. Beide leerkrachten vinden het (nog) moeilijk een beroep te doen op de omgeving om hun expertise in te zetten.

De manier van werken zoals we deze aan het ontwikkelen zijn voor Het Kompas, is erg arbeidsintensief. Ook al werk je leerling gestuurd, betekent dit niet dat de leerkracht niet een behoorlijke portie bagage moet hebben over een onderwerp om goed te kunnen coachen. IPC en Jeelo zijn beide een digitale leeromgeving met grondig doordachte thema’s (als bijvoorbeeld chocola, of macht ) die een goede ingang geven om je onderwijs aan te bieden. In de community’s bundelen scholen, maatschappelijke organisaties en experts hun krachten, met als doel elk jaar beter onderwijs voor leerlingen.

Het zou zomaar kunnen dat in de toekomst ouders die hun kind willen inschrijven op Het Kompas, een participatie overeenkomst aangaan met school. Ouders geven niet alleen aan wat bijzonder is aan hun kind, maar ook wat de eigen hobby’s zijn en wat voor werk men doet. Ouders zouden dan als expert kunnen worden ingezet op school.

Dag 3 van het traject HOE DAN vond plaats bij de enorm gastvrije Mariënkroon. Hoe bijzonder om deze plek binnen handbereik van de school te hebben!

We hebben verder gepraat over het creatieve proces. Wanneer beklijft iets? Wanneer heeft het betekenis voor de kinderen? Wat is de expliciete rol van kunst? Hierbij kwam een lange lijst aan meerwaarde tevoorschijn: kunst stimuleert het ‘out-of-the-box’- denken, het grenzeloos fantaseren, heeft een open einde, is echt, authentiek, het prikkelt de zintuigen, het stimuleert het hogere orde denken en abstraheren, draagt bij aan ontwikkeling van conceptueel denken.

Met al deze bagage zijn we gaan ontwerpen. De kinderen van groep 4 gaan bij Marieke hun eigen onderzoek doen naar BALANS en bij Sanne in groep 7 draait veel om AFVAL. De volgende bijeenkomst gaan we kijken wat de andere manier van werken heeft opgeleverd. Wat werkt en wat juist helemaal niet?

Mooi: leerlinggestuurd werken. De vraag blijft wel hoe je dat doet met 30 kinderen in de klas! Pieter Mols is er van overtuigd dat kinderen intrinsiek gemotiveerd zijn of kunnen worden. En dat dát de motor is van willen leren. En als je als leerkracht/ begeleider daar bedreven in bent, kunt je het leerproces een beetje sturen door af en toe een goed geplaatste vraag.

Dag 2 van het traject HOE DAN stond in het teken van het creatieve proces. Wat is er voor nodig om de creativiteit te laten stromen? Hoe zit dit bij onszelf? Het blijft mooi om te ontdekken dat je ook nog zoveel leert als je het leuk hebt! Dit is zowel voor volwassenen als kinderen goed om te beseffen.

LOS van de ontwikkelingen op Het Kompas, wordt ook in Drunen gewerkt aan het bosbessenonderwijs.

Op de Bolster, kunnen kinderen zich inschrijven voor de Rode Bosbes. Deze Bosbessenvariant vraagt een investering van ouders, en is een combinatie van Bosbessenonderwijs en partnerschapsschool. De partnerschapsschool houdt in dat ouders ‘s ochtends hun eigen kind op school of thuis (onder begeleiding van de leerkracht) reken- en taalonderwijs geven. De middag staat in het teken van ontdekkend leren. De Rode Bosbes is op 9 januari gestart met 1 leerling, en nu zijn er al 9!

In de week waarin ook de onderwijsinspectie langs kwam op Het Kompas zijn we van start gegaan met het traject Hoe dan? – Alle harten dezelfde kant op. Met blij gemoed, want de onderwijsinspectie was tevreden!

Hier een impressie van de eerste vruchtbare dag die we met zijn allen hadden. Alle deelnemers zijn het eens met het feit dat het onderwijs anders ingericht zou moeten worden, maar het ‘hoe dan’ is een interessante uitdaging!

Maart 2017

Hoofd, hart en ziel in balans. Dat is wat Het Kompas wenst voor haar leerlingen. Vrijdag 17 maart gaan we van start met een vertegenwoordiging uit ‘the village that raises the children” om te kijken hoe wij allemaal onze talenten kunnen inzetten om de ontwikkeling van de kinderen te stimuleren.

HOE DAN? is de titel van het project. Omdat we nog niet weten waar we gaan uitkomen. Omdat we niet bang zijn om dat nog niet te weten. Omdat we dit onderwijs samen gaan vormgeven.

Betrokkenen zijn: Marieke Habraken: coördinator bosbessenonderwijs en leerkracht groep 4, directie van het Kompas Gerrit-Jan Boomaars en Frans van Buul (initiator bosbessenonderwijs), IB-er Anne-Marie Timmermans, leerkrachten van Het Kompas Sanne Verhelst en (vacature), 2 lokale kunstenaars, te weten Ton Lammers van de Aleph en Monique Stieger van Kunstwinkel op Dreef, Walter Tuerlings (initiator bosbessenpnderwijs) van Dunamis, Marjolein van den Akker van Trefpunt Heusden en 2 enthousiaste ouders! Op dit moment wordt nog gekeken of er een muziekdocent kan aansluiten, gezien Het Kompas volgend jaar gaat participeren in de regeling Impuls muziekonderwijs. Hoe mooi is het om dat meteen ‘op zijn bosbessens’ in te richten!

Het proces wordt begeleid door Pieter Mols van Contrapunt.

januari 2017

Het Kompas heeft bij de provincie een investeringsaanvraag gedaan, en gehonoreerd gekregen, om de onderwijsvernieuwing binnen de Bosbessenschool middels cultuureducatie een impuls te geven. We starten een intensief traject met leerkrachten, IB-ers, schoolleider, bestuurslid, lokale kunstenaars, ouders en leerlingen. Het traject wordt begeleid door Pieter Mols van Contrapunt.

Het doel is het volgende:

Op ’t Kompas is de tijd aangebroken om het onderwijs meer passend te gaan ontwerpen voor de 21^ste eeuw. Dit gebeurt vanuit verschillende invalshoeken. Een belangrijke en waardevolle ingang om tot creatie te komen loopt via kunst- en cultuur.  Om op een ‘veilige’ en geleidelijke manier te gaan creëren gaan we samen het proces hiervoor ontwerpen. Kunsteducatie wordt ingezet als middel om een vernieuwing vorm te geven.

Door een co-creatief proces vorm te geven zal er op lange termijn een stevige holding worden gevormd binnen Nieuwkuijk om het onderwijs voor de leerlingen van het dorp sterker, eigentijdser, flexibeler en meer toekomst gericht vorm te kunnen geven.

Om in het onderwijs tot vernieuwing te komen is het zaak dat de randvoorwaarden op orde zijn. Er moet vertrouwen zijn, commitment en een veilige ‘holding’ om van de gebaande paden af te mogen wijken.

Deze gaan teamleden, directie, IB en ouders van de school samen met twee lokale beeldend kunstenaars en een procesbegeleider, samen ontwerpen. Doordat de groep (zoals hierboven omschreven) erg divers is van samenstelling zal ook een andere wezenlijke randvoorwaarde, namelijk het kunnen innemen van verschillende perspectieven, automatisch geoefend gaan worden.

Hierbij staat het samen ervaren, ontdekken van elkaars talenten en perspectieven alsook het voeren van professionele dialogen centraal. Tijd en ruimte om werkelijk de diepte met elkaar in te gaan zijn hiervoor voorwaardelijk. Hiervoor is deze investeringsaanvraag noodzakelijk.

Vanuit dit creatieve proces worden concrete acties uitgezet in eerste instantie in 3 verschillende leerjaren van ’t Kompas. In groep 4-6 en 7.

november 2016

Het Kompas heeft breed gedragen en diep gewortelde ambities om het onderwijs anders in te richten. Dichter bij de natuur, met meer betrokkenheid met de omgeving, uitgaande van competenties van kinderen die zich naar talent kunnen ontwikkelen. ‘Betekenisvol onderwijs, waarbij hoofd, hart en ziel in balans zijn’.

Door zich aan te melden als Cultuur Loper school schept Het Kompas voor zichzelf de mogelijkheid om met extra hulp en middelen met school, de omgeving en lokale kunstenaars een mooi traject in te gaan. Hoe kan bovenstaande ambitie vorm gegeven worden binnen het kunst-en cultuuronderwijs?

Blijf ons volgen!